Wetenschap bewijst: muziektherapie verlaagt stress
Muziek werkt. Niet alleen in winkels, op de werkvloer of in de horeca, maar ook in de gezondheidszorg. Martina de Witte, onderzoeker en docent bij de opleiding Vaktherapie van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) en de Universiteit van Amsterdam (UvA), weet dat als geen ander. Zij promoveerde op onderzoek naar het effect van muziek op het verminderen van stress.
Muziek heeft invloed op je stressniveau en hoe je je voelt. Zo kiezen atleten voor de wedstrijd muziek die hen oppept, restaurants kiezen sfeervolle muziek zodat gasten zich ontspannen en wie zijn humeur wil verbeteren, kiest een vrolijk liedje waarop het fijn meezingen is. En ook zelf muziek maken heeft invloed op je stemming.
Samen muziek maken geeft een goed gevoel
Veel stress kan zorgen voor lichamelijke en psychische klachten. En die stress kun je verminderen door muziek, blijkt uit promotieonderzoek van muziektherapeut Martina de Witte. Zo kan muziek je bloeddruk, hartslag en hormoonspiegel verlagen.
"Muziektherapie is een laagdrempelige manier om stress te verminderen. Vooral het maken van muziek is een effectief middel om het arousalniveau, je alertheid, omlaag te krijgen. Of dat nu samen zingen is of samen spelen. Samen beleef je de muziek en de energie van de muziek. Dat geeft een positief gevoel en heeft een groot effect op het verminderen van stress."
Muziektherapie is ook improviseren
Studenten muziektherapie doen tijdens de opleiding niet alleen (neuro)psychologische en medische kennis op, maar leren ook muzikaal improviseren op bijvoorbeeld de piano of gitaar. Door het tempo en de volume van muziek te verhogen, kunnen muziektherapeuten het spanningsniveau bij cliënten opbouwen en weer laten afnemen. Zo ervaren cliënten het verschil tussen een hoog en laag spanningsniveau. Het muziekgenre maakt daarbij niet uit. De Witte: “Denk bijvoorbeeld aan het maken van raps of het drummen van hiphopritmes. Dan begin je opgefokt, om later een rustigere rap of beat te maken.”
Rustiger en minder pijn door muziek
Ook in een medische setting is muziek waardevol. De voordelen van muziek in de gezondheidszorg zijn dan ook duidelijk, vindt De Witte. “Muziek zorgt ervoor dat patiënten rustiger worden. Dat is prettig, zowel voor het zorgpersoneel als de patiënt. Zo hoef je minder medicatie in te zetten. Muziek is daarnaast niet verslavend en heeft geen bijwerkingen. Ook is het niet duur.”
"Als je gespannen bent, knijp je je spieren samen en dat heeft invloed op pijnbeleving. Pijn bij een darmonderzoek kan daardoor intenser zijn. Door rustige muziek kunnen cliënten in de behandelkamer beter ontspannen en zo ervaren ze minder pijn."
Eerst je stressniveau verlagen
De Witte werkte veertien jaar als muziektherapeut bij STEVIG, een organisatie die jongeren en volwassenen met een licht verstandelijke beperking en psychiatrische problemen helpt. De laatste jaren werkte ze op de forensisch psychiatrische afdeling met mensen die gedwongen worden opgenomen en behandeld. De ervaringen die ze daar op deed, gebruikt ze nu als onderzoeker en docent muziektherapie en waren aanleiding voor haar promotieonderzoek.
"Als iemand een delict heeft gepleegd, wil je inzicht krijgen waarom iemand dat heeft gedaan. Zo kun je voorkomen dat het nog eens gebeurt’’, legt ze uit. ‘’Is een cliënt erg gespannen? Dan kan hij minder goed nadenken en op een rijtje krijgen waarom hij zo heeft gehandeld. Voordat een behandeling iets kan bijdragen, moet eerst het stressniveau omlaag.’’ De Witte merkte dat muziek daarbij kan helpen, mits het aansluit bij de wensen van de cliënt. ‘’Mijn ervaring is dat muziek minder goed werkt bij mensen die niet tegen geluid kunnen of in een psychose zitten."
Muziektherapie is wereldwijd succesvol
Muziektherapie wordt in de gezondheidszorg steeds vaker ingezet, maar Nederland loopt nog wel achter op landen als de Verenigde Staten. De Witte hoopt dat muziektherapie door haar onderzoek meer wordt geaccepteerd en onderdeel wordt van de landelijke richtlijnen voor zorg en behandeling, net als gesprekstherapie en medicijnen. Muziektherapie wordt nu vaak nog niet vergoed.
“Ik hoop dat iedereen toegang kan krijgen tot muziektherapie en niet alleen kwetsbare groepen, zoals mensen met een verstandelijke beperking of ouderen met dementie. Bewijs dat deze vorm van therapie werkt is er genoeg. Laten we het alsjeblieft meer gaan inzetten.”