Samen zingen en muziek maken in een verpleeghuis
Niets is zo sfeerbepalend als muziek, ook in een verpleeghuis. Petra Baarsma, zorgregisseur bij verpleeghuis De Waalburcht in het centrum van Papendrecht, vertelt welke belangrijke rol muziek speelt bij bewoners met dementie.
In de woonkamer van woongroep De Kasteeltuin eten drie bewoners fruit aan de eettafel. In de hoek van de kamer staat een tv aan met rustgevende ambientmuziek. “De muziek zorgt tijdens het eten voor een ontspannen sfeer’’, zegt Petra Baarsma. “Dit is een van de voorbeelden hoe we muziek gebruiken.”
In de Waalburcht, onderdeel van Rivas Zorggroep, wordt gewerkt volgens Planetree: ‘mensgerichte zorg’ waarbij niet de ziekte, maar behoefte van bewoners centraal staat. Baarsma is samen met een collega verantwoordelijk voor zestien bewoners met dementie. Deze psychogeriatrische woongroep is een van de vijf afdelingen binnen verpleeghuis De Waalburcht. Naast administratieve taken staat Baarsma ook op de werkvloer en aan het bed.
Nederland Zingt en het Urker Mannenkoor
Bewoners van de De Kasteeltuin hebben een vaste dagstructuur, afgestemd op hun eigen ritme en wensen. Baarsma: “Wanneer mensen hier komen wonen, vragen we uitgebreid naar hun levensloop. Zo komen we erachter wat gewoontes zijn en wat ze wel en niet fijn vinden. Op die manier kan je de juiste zorg bieden. Bijvoorbeeld door op zondagochtend in de ene huiskamer een kerkdienst op te zetten en in de andere Nederland Zingt of het Urker Mannenkoor. Als bewoners het leuk vinden, kunnen ze ook helpen met het opvouwen van de was of het zemen van de ramen.”
Meezingen met The Beatles
Muziek speelt een belangrijke rol en er wordt veel gezongen. Bij mensen met dementie wordt vaak teruggegrepen op liedjes uit de kindertijd.
Ook livemuziek is erg populair onder bewoners. Zo trad Willeke Alberti twee keer op, net als Wieteke van Dordt en diverse lokale koren en zanggroepen. Het Papendrechts koor repeteert in het restaurant tussen de maaltijden door en met kerst is er een man die met een handorgel oude kerstliedjes speelt.
"Je schat in welk stadium van dementie iemand zit’’, legt Baarsma uit. “Zit iemand aan het begin, dan zing je geen kinderliedjes. In een later stadium wel. Dat zijn vrijwel dezelfde liedjes die wij ook kennen: Klein Klein Kleutertje of Altijd is Kortjakje Ziek. Dat levert een heel gezellige sfeer op. We merken dat er ook behoefte is aan modernere muziek, zoals The Beatles of The Doors. Zo is er een dame die uit volle borst Beatlesliedjes meezingt. Ik was een keer op mijn computer aan het werk en had The Beatles op staan. Komt ze er naast staan dansen. Vijf minuten later was er een disco van dansende bewoners naast mijn bureau."
Muziek helpt ook medewerkers
Muziek helpt ook zorgverleners in hun werk. Bijvoorbeeld als een bewoner diep in zijn dementie zit en met wie je bijna niet kan communiceren.
"Hij begrijpt dan niet dat je hem wil verzorgen en reageert afwerend als je bijvoorbeeld zijn pyjama wil uittrekken. We weten dat hij een groot liefhebber is van klassieke muziek. Zet ik dat op, dan ontspant hij en kan ik hem uit- en aankleden. Of neem de bewoner die lang in bed blijft liggen. Door muziek die haar familie ons heeft gegeven, wordt ze wakker en komt ze uit bed."
Psalmen raken bewoners diep
Hoe diep muziek bewoners kan raken, blijkt vooral uit religieuze muziek. Baarsma: “Gelovige mensen worden daar diep door geraakt. Soms zingen we psalmen. Dat geeft een serene sfeer, heel anders dan bij kinderliedjes. Een vrouw kon door haar dementie niet meer praten. Toen ik een liedje van onze kerk zong, rolde er een traan uit haar ooghoek. Zo kon ik haar toch bereiken.”